De kracht van samen binnen diëtetiek
We beseffen het waarschijnlijk allemaal: samen staan we sterker en kunnen we écht een verschil maken. Kijk maar naar een groep vrijwilligers die zich inzet om jongeren te kunnen laten sporten of de lokale basisschoolklas die een sponsorloop organiseert om de verbouwing van de bibliotheek te kunnen bekostigen. Mooie voorbeelden van samenwerken. Maar het gaat veel verder dan dit: óók in de zorg is sprake van hele mooie samenwerkingsverbanden.
Laura is, naast Lisette en Marjolanda, één van de diëtisten binnen Instituut Verbeeten. In hun werk hebben ook zij te maken met samenwerkingen. Met maar één doel: het leveren van de best mogelijke zorg van hoogwaardige kwaliteit. Zorg voor alle patiënten van Instituut Verbeeten, maar met name voor de patiënten met hoofd-halskanker. Voor de patiënten die bestraald worden én voor de patiënten die in sommige gevallen ook tegelijkertijd chemotherapie krijgen.
Samenwerking met het Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis
Om deze zorg te kunnen realiseren zijn Laura, Lisette en Marjolanda o.a. onderdeel van een multidisciplinair paramedisch team hoofd-halskanker (PMDO), waarin Instituut Verbeeten nauw samenwerkt met het Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis (ETZ). Een PMDO is een overleg van een groep behandelaren waarbinnen iedere persoon gespecialiseerd is in een bepaald paramedisch vakgebied. In het PMDO hoofd-halskanker vergaderen elke vrijdag de volgende paramedici: diëtisten van Instituut Verbeeten en ETZ, medisch maatschappelijk werkers van Instituut Verbeeten en ETZ, en vanuit het ETZ een geestelijk verzorger, logopedisten, mondhygiënisten, fysiotherapeut, casemanagers Oncologie en verpleegkundigen van de betrokken afdelingen.
De casemanager is binnen het ETZ dé contactpersoon voor de patiënt én de schakel voor Laura, Lisette en Marjolanda naar het ETZ toe. Laura licht toe: “De casemanager haalt eigenlijk informatie op uit het ziekenhuis en brengt dit via het PMDO naar ons. En als het nodig is, brengen wij natuurlijk ook informatie naar hen.”
Laura geeft verder aan dat het snel en adequaat kunnen reageren zeker een enorm voordeel is, voor zowel de patiënt als de zorgverlener. “KNO-behandelingen zijn één van de zwaarste behandelingen die mensen in Instituut Verbeeten ondergaan. Het mond-keelgebied is heel kwetsbaar en gevoelig. Patiënten die in dit gebied bestraald worden, hebben hier dan ook veel klachten van. We moeten hierbij vaak ad hoc handelen. Door de nauwe samenwerking met het ETZ hebben we tijdens een opname van de patiënt allebei de informatie over zijn gezondheidstoestand en kunnen we snel schakelen als deze verandert.”
De rol van diëtetiek binnen de behandeling van hoofd-halskanker
Het bestralingstraject van patiënten met hoofd-halskanker duurt gemiddeld zes weken. Direct vanaf de eerste week zien Laura, Lisette en Marjolanda de patiënt op wekelijkse basis voor een periode van minimaal acht weken: zes weken tijdens de bestraling én de twee weken erna. Indien nodig begeleiden zij de patiënt nog langer.
In de basis is het van belang de patiënt zo goed mogelijk gevoed door de behandelingsperiode heen te laten komen en te begeleiden bij de voedingsgerelateerde klachten die ontstaan tijdens en door de bestraling. “In het eerste gesprek maak ik kennis met de patiënt en start ik met het opbouwen van een vertrouwensband. Daarnaast probeer ik me een beeld van de patiënt te vormen: wat zijn zijn eetgewoonten, is hij al adequaat gevoed vóór de bestraling of is het beter om nu alvast voedingsaanpassingen te maken. Je probeert hierbij de basisvoeding naar volwaardig te brengen om, als er gedurende het traject klachten ontstaan, het risico op afvallen tegen te gaan”, vertelt Laura. “Ik maak mijn patiënten bewust van het feit dat zij – als zij afvallen – niet de vetrolletjes verliezen die ze zo graag kwijt willen, maar dat ze spiermassa verliezen. Door het verlies van deze spiermassa verliezen ze kracht en weerstand, terwijl we daar tijdens de behandeling juist voor knokken. Je kunt mentaal heel strijdbaar zijn, maar je moet hier ook fysiek de kracht voor hebben!
Door dus direct vanaf de eerste week voedingsgerelateerde zaken aan te passen en te verbeteren, kunnen we onze patiënten een beetje voorbereiden op hetgeen hen te wachten staat. En als tijdens het traject dan klachten ontstaan, kunnen wij dankzij de wekelijkse controles en de nauwe samenwerking met onze radiotherapeut-oncologen onze begeleiding daar op aanpassen.” Laura benadrukt hierbij ook de korte lijntjes met de radiotherapeut-oncologen van Instituut Verbeeten: “Diëtetiek is één schakel in het geheel en je hebt alle schakels nodig om de patiënt zo goed mogelijk door de behandeling te helpen en zo goed mogelijk te laten herstellen daarna. Het voelt voor ons dan ook heel goed dat we altijd terug kunnen vallen op de radiotherapeut-oncologen. En zij op ons. Het werkt erg fijn om zo op elkaar te kunnen bouwen.”
Ondanks het streven naar de best mogelijke zorg – door o.a. een goede voorbereiding op de behandeling en wekelijkse controles – blijft altijd kans bestaan op gewichts- en spiermassaverlies. De oorzaak hiervan is vaak te vinden in de klachten die ontstaan tijdens de behandeling. Het mond-keelgebied is immers heel kwetsbaar en gevoelig. In dit gebied zijn bijvoorbeeld de smaakpapillen en speekselklieren te vinden. Gevolgen als bijvoorbeeld smaakverlies, klachten met slikken of een kapotte of droge mond zijn geen uitzondering. Smaakverlies is hierbij bijvoorbeeld mogelijk een gevolg wat soms op lange termijn, zelfs langdurig na de behandeling, nog aanwezig kan zijn. De diëtisten proberen zo veel mogelijk met de patiënt mee te denken om hem toch nog een stukje van kwaliteit van leven mee te geven.
Vertrouwensband met de patiënt
Instituut Verbeeten streeft er altijd naar dat patiënten door dezelfde diëtiste worden gezien. Volgens Laura waarderen zij dit enorm. “Onze patiënten hebben een vast gezicht en weten bij wie ze terecht kunnen met vragen of klachten. Omdat we wekelijks contact hebben, bouwen we bovendien echt een band met ze op. Juist omdat we op de slechtste dagen met hen optrekken en ze door de moeilijke momenten heen proberen te helpen. Natuurlijk is het niet zo dat we elk probleem op kunnen lossen, maar we zijn er wel voor ze. Dat is wel iets wat die band zo versterkt. En wat ook helpt om hen mentaal te kunnen ondersteunen op de zware momenten tijdens de behandeling.”
Laura benadrukt hierbij dat patiënten ook altijd tussentijds contact met hen op kunnen nemen als dit nodig is. “We zijn er liever gisteren bij dan vandaag en zien onze patiënten liever één keer te veel, dan één keer te weinig. Wij weten immers hoe intens de behandeling is en hoe ad hoc klachten kunnen ontstaan. Dit is dan ook vaak een moment om hen een hart onder de riem te steken.”
Herken de symptomen van hoofd-halskanker
Laura, Lisette en Marjolanda zien dagelijks wat de gevolgen van hoofd-halskanker kunnen zijn en onderstrepen daarom het belang van het herkennen van de symptomen en oorzaken ervan. “Wat veel mensen zich niet beseffen, is dat vaak de combinatie van roken en alcohol de oorzaak is van hoofd-halskanker. Het is zo belangrijk dat we samen aandacht hiervoor vragen en mensen alert maken. Daarom onderschrijven we de Make Sense-campagne.”
De Make Sense-campagne is een uniek en bijzonder initiatief van de Europese Vereniging voor Hoofd-halskanker en wordt dit jaar van 19 t/m 23 september voor de 10e keer georganiseerd. Met als doel meer bekendheid te vragen voor hoofd-halskanker en uiteindelijk de behandelingsresultaten voor patiënten met deze ziekte te verbeteren.
Kijk voor meer informatie over de Make Sense-campagne op de website.
Ook de Patiëntenvereniging Hoofd-Hals besteedt hier aandacht aan op hun website.
Binnen Instituut Verbeeten onderstrepen we de kracht van samen. Meer weten? Lees het artikel in het ForYou Magazine.