Wereldwijd aandacht voor borstkanker in oktober
Jaarlijks wordt tijdens de maand oktober wereldwijd aandacht gevraagd voor borstkanker. Maar liefst één op de zeven vrouwen in Nederland krijgt met borstkanker te maken. In 2023 kregen 15.469 vrouwen de diagnose in Nederland. Maar hoewel borstkanker bij mannen zeldzaam is, komt het ook wel degelijk bij hen voor. In 2023 hebben in Nederland 165 mannen de diagnose borstkanker gekregen. Daarom staan we hier op 7 oktober extra bij stil tijdens de Internationale dag van de borstkankerMAN. Mariska van de Sande, radiotherapeut-oncoloog bij Instituut Verbeeten, geeft inzicht in de wereld van borstkanker. We bespreken cijfers, risicofactoren, behandelingen en het belang van een goede samenwerking binnen en buiten ons instituut.
Stijging in aantal diagnoses
Het aantal borstkankerdiagnoses stijgt al jaren, vooral bij mensen tussen de 60 en 74 jaar. Waarom dit zo is, is niet geheel duidelijk. “Er zijn wel risicofactoren,” vertelt Mariska. “Hormonale invloeden spelen een rol, zoals later kinderen krijgen, kort of geen borstvoeding geven en langdurig gebruik van hormoonpreparaten[1]. Ook roken, alcohol, overgewicht en weinig beweging verhogen het risico. Bij mannen is erfelijke aanleg vaak een grotere factor.”
Symptomen om in de gaten te houden
Borstkanker kun je opmerken doordat er iets verandert in je borst. Mariska: “Het is belangrijk om te letten op veranderingen in de borst, zoals een deukje, ingetrokken tepel of een voelbaar knobbeltje. Dit knobbeltje hoeft niet altijd rond te zijn, het kan ook een minder goed afgrensbaar, harder gebied zijn. Soms is het alleen in bepaalde houdingen te voelen, bijvoorbeeld alleen in liggende of zittende positie. De symptomen zijn bij mannen en vrouwen hetzelfde. Doordat mannen weinig klierweefsel hebben, is een knobbeltje of afwijkend gebied sneller te voelen. Tegelijkertijd zullen mannen veel minder snel aan borstkanker denken en daardoor misschien minder snel naar de huisarts gaan.”
Hoe verlaag je het risico?
Mariska: “Zowel mannen als vrouwen kunnen het risico verlagen door niet te roken, weinig of geen alcohol te drinken, een gezond gewicht te behouden en voldoende te bewegen. Voor vrouwen geldt daarnaast dat ze, indien mogelijk, rekening kunnen houden met blootstelling aan hormonen, zoals door het vermijden van langdurig gebruik van hormoonpreparaten.”
Behandelopties
Er zijn verschillende behandelopties bij borstkanker. Borstkanker zonder uitzaaiingen begint vaak met een operatie: borstsparend of een borstamputatie. Bij een borstsparende operatie is het standaard daarna te bestralen. In sommige gevallen wordt voor de operatie chemotherapie, immunotherapie of hormoontherapie gegeven. Afhankelijk van de tumor en eventuele uitzaaiingen kan dit ook na de operatie nodig zijn. Bij mannen wordt vanwege het beperkte klierweefsel vrijwel altijd gekozen voor amputatie, waardoor bestraling minder vaak nodig is. Mariska: “Bij Instituut Verbeeten volgen we de landelijke richtlijnen en zijn we nauw betrokken bij wetenschappelijk onderzoek en nieuwe technieken. Zo maken we bijvoorbeeld gebruik van oppervlaktescanning, waardoor patiënten geen tatoeages meer nodig hebben om de bestralingsgebieden te markeren.”
Specialisatie in borstkanker
Mariska van de Sande volgde haar studie geneeskunde aan de universiteit in Leiden. In het LUMC in Leiden werd zij opgeleid tot radiotherapeut-oncoloog. Zij heeft zich o.a. gespecialiseerd in de behandeling van borstkanker. We stelden haar dan ook de vraag: waarom heb je voor dit beroep gekozen? Mariska vertelt: “Het veelvuldige contact met patiënten maakt dit werk bijzonder. Ik wil mensen niet alleen medisch ondersteunen, maar ook persoonlijk begeleiden door een heftige periode. Hoewel ik de diagnose en behandeling niet kan veranderen, kan ik wel bijdragen aan hun vertrouwen in de zorg.”
Samenwerking en zorg op maat
De samenwerking met andere ziekenhuizen en specialisten verloopt soepel en laagdrempelig. Radiotherapeuten van Instituut Verbeeten zijn altijd aanwezig bij multidisciplinaire overleggen (MDO’s) om behandelplannen op te stellen. Mariska: “Ook intern is de samenwerking met collega’s van andere disciplines, zoals laboranten, doktersassistenten, diëtisten en maatschappelijk werkers sterk. Patiënten worden nauw in de gaten gehouden en er wordt snel geschakeld als het nodig is.”
Patiëntgerichte zorg: samen beslissen
In 2023 verrichtte Instituut Verbeeten 957 borstkankerbehandelingen bij 956 vrouwen en één man. Net als bij patiënten met andere vormen van kanker staan ook zij centraal binnen het instituut. “We behandelen mensen als persoon, niet als nummer,” zegt Mariska. “Er is altijd overleg over de behandeling en we nemen de tijd om patiënten in een rustige sfeer te behandelen. Zorg op maat, met de wensen van de patiënt voorop. Dát is onze prioriteit!”
Gespecialiseerde zorg na borstkanker
Een keer per maand vindt het spreekuur late effecten bij borstkanker plaats. Dit spreekuur is speciaal voor patiënten die last hebben van bijwerkingen na de behandeling zoals pijn, een harde borst, bewegingsbeperking of oedeem. Mariska: “Het spreekuur voor late effecten bij borstkanker is een waardevolle samenwerking tussen Instituut Verbeeten, Eurocept Clinics (Voorheen Da Vinci Kliniek), Medifit Fysiotherapie en Fysio-Oedeemspecialist. Tijdens dit spreekuur krijgen patiënten met aanhoudende klachten na de behandeling van borstkanker de kans om hun problemen te bespreken en advies in te winnen over mogelijke (vervolg)behandelingen. Deze geïntegreerde aanpak biedt patiënten de mogelijkheid om op een laagdrempelige manier toegang te krijgen tot gespecialiseerde zorg, wat bijdraagt aan een betere kwaliteit van leven na borstkanker.
[1] Medicijnen die te maken hebben met je hormonen.