Onderzoek & innovatie

Oppervlaktescanning is een nieuwe techniek waarbij het mogelijk is de patiënt nauwkeurig te bestralen zónder dat daar tatoeagepuntjes of maskers voor nodig zijn. Het systeem dat we in Instituut Verbeeten gebruiken is Identify van Varian.

De oppervlaktescanner bepaalt de positie van de patiënt in de ruimte. Hierbij wordt de patiënt voor iedere bestraling in dezelfde houding gelegd als tijdens de CT-scan. Ook kan deze scanner gebruikt worden om de bewegingen tijdens de behandeling te controleren. Zo kan bijvoorbeeld bij borstkankerpatiënten die behandeld worden met de zogenaamde breath hold techniek, de ademinhouding gecontroleerd worden.

De afgelopen jaren heeft Instituut Verbeeten, dankzij financiering door Stichting Verbeeten Challenge, uitgebreid onderzoek gedaan naar oppervlaktescanning bij patiënten die bestraald worden op de hersenen. Het voordeel hiervan is dat de patiënt tijdens de behandeling geen masker op hoeft om stil te blijven liggen. Het masker zit vrij strak om het gezicht en patiënten kunnen dit als vervelend ervaren. Door oppervlaktescanning in plaats van een masker te gebruiken, is er minder belasting voor de patiënt. Zowel lichamelijk als geestelijk. Ook hoeven er bij de behandeling van andere tumoren geen tatoeagepuntjes meer gezet te worden, die als onwenselijke zichtbare herinnering aan de behandeling achter kunnen blijven.

Artikel For You magazine
In het regionale healthmagazine ForYou vertellen radiotherapeut-oncoloog Mariska van de Sande en radiotherapeutisch laborante Deniece Washington over de mogelijkheden om patiënten lichamelijk en geestelijk minder te belasten door het gebruik van oppervlaktescanning. Lees het artikel via deze link.

Bekijk hieronder de video met meer uitleg over deze techniek.

Het werk van Instituut Verbeeten is er altijd op gericht om de behandelingen op de bestralingstoestellen nóg nauwkeuriger te maken.

Voordat een patiënt bestraald wordt, maken we een ConeBeam CT. Dit is een soort foto van het gebied in het lichaam rond de tumor. Op basis van deze foto bepalen we elke dag de positie van de patiënt ten opzichte van de bestralingsbundels. Als het nodig is, stellen we de bestralingsbundel bij.

Als het nodig is gebruiken we de ConeBeam CT-beelden ook om het bestralingsplan aan te passen. Meestal maken we dan een nieuwe CT. Dit noemen we adaptieve radiotherapie. Bij adaptieve radiotherapie passen we dus de bestralingsbehandeling aan aan de hand van de effecten van de behandeling. Bijvoorbeeld bij een verandering in het lichaam van de patiënt.

Adaptieve radiotherapie passen we bijvoorbeeld toe op patiënten met hoofd-hals tumoren, longtumoren, borsttumoren en prostaattumoren. Bij bijvoorbeeld blaaskanker of gynaecologische kanker kunnen de organen rond de tumor per dag flink verschillen. Denk bijvoorbeeld aan een volle of lege blaas. Bij deze vormen van kanker wordt daarom per dag een bestralingsplan gekozen dat het best past bij het lichaam op die dag.

Met ons Treatment Planning Systeem berekenen we de bestralingsbehandelingen van onze patiënten. Door zo goed mogelijk gebruik van dit systeem te maken, zijn we altijd bezig met het verbeteren van onze bestralingstechnieken. Door deze verbeteringen is de bestralingsdosis die aan gezonde weefsels rond de tumor gegeven wordt steeds lager. Hierdoor nemen de bijwerkingen van de behandelingen ook af.

Een voorbeeld van zo’n project is de invoering van HyperArc. Met deze techniek kan het gezonde hersenweefsel bij patiënten met hersentumoren beter gespaard worden. Hiermee worden geheugen- en concentratieproblemen mogelijk voorkomen of beperkt.
Bekijk hieronder de video met meer uitleg over deze techniek.

Andere voorbeelden van verbetering van bestralingstechnieken:
– Stereotactische bestralingen voor steeds meer patiëntgroepen. Dit is een vorm van uitwendige bestraling waarbij de tumor vanuit veel verschillende kanten zeer nauwkeurig bestraald wordt.
– Hypofractionering (nauwkeurige bestraling in minder hoeveelheden) voor borst- en prostaatkankerpatiënten. De hele bestralingsbehandeling is daardoor korter met dezelfde hoeveelheid straling.

Instituut Verbeeten investeert in innovatieve patiëntenzorg. In de periode 2021 t/m 2023 hebben we een grootschalig aanschaf- en vervangingstraject doorlopen waarin we zes bestralingstoestellen vervangen hebben door vijf gloednieuwe toestellen, waarmee we meer behandelingen sneller kunnen uitvoeren. We zijn hiermee in staat om de beste radiotherapeutische zorg te blijven bieden en geven een nóg betere invulling aan de missie van waardegedreven zorg.

Vervanging bestralingstoestellen
Op 4 juli 2022 hebben we het eerste bestralingstoestel vervangen in Verbeeten Tilburg.
In de periode van 30 november 2022 tot 13 februari 2023 zijn beide bestralingstoestellen in Verbeeten Breda vervangen en was deze locatie tijdelijk gesloten.
Vervolgens waren de twee bestralingstoestellen in Verbeeten Den Bosch aan de beurt. Hier sloten we de locatie tijdelijk met ingang van 22 april 2023 om vervolgens op 3 juli 2023 hier weer onze eerste patiënten te kunnen behandelen.

Timelapse vervanging bestralingstoestel Tilburg
Aan een dergelijk omvangrijk project gaan maanden aan voorbereiding, (ver)bouwwerkzaamheden, scholing en testen vooraf. Dat blijkt ook wel uit de timelapse die we hiervan maakten. Bekijk hieronder deze timelapse.

OPTIMIZE*
Aanleiding
Een hartonderzoek kan spannend zijn voor patiënten. Soms kunnen juist dit soort geestelijke klachten, zoals onzekerheid of angst, hartziekte veroorzaken of verergeren. Ook kan het gebeuren dat patiënten door de spanning niet naar een onderzoek durven of kunnen komen. Daarom is het belangrijk patiënten zo goed mogelijk (‘optimaal’ ) te begeleiden zodat negatieve gevoelens rondom een hartonderzoek minder worden.

Wat is het doel van OPTIMIZE?
Het doel van het onderzoek is om de ervaring van patiënten te verbeteren. Daarnaast is het doel om meer kennis te krijgen over geestelijke gezondheid in relatie tot hart- en vaatziekten. Het onderzoek is gestart in november 2022.

Hoe gaat OPTIMIZE?
OPTIMIZE maakt gebruik van twee manieren om patiënten die een hartonderzoek krijgen, te ondersteunen. Bij één manier krijgen patiënten twee informatievideo’s over het hartonderzoek te zien. Hierdoor weten patiënten beter wat ze kunnen verwachten. Gevoelens van angst en onzekerheid kunnen dan minder worden. De andere manier is ondersteuning met een coach. Patiënten krijgen van de coach extra uitleg en de coach kan de patiënten, waar nodig, geruststellen.

Het effect van de video’s en de coach op de ervaring van patiënten wordt op verschillende manieren onderzocht. Namelijk door vragenlijsten en door te kijken naar gezichtsuitdrukkingen van emoties tijdens het inspanningsgedeelte van het hartonderzoek. Ook wordt het hartritme van patiënten tijdens dagelijkse bezigheden voor 24 uur geregistreerd.

Welke zorgprofessionals zijn betrokken bij OPTIMIZE?
Instituut Verbeeten werkt voor OPTIMIZE samen met Tilburg University en de cardiologen van het Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis in Tilburg.

Dr. Ilse Vermeltfoort, PhD, nucleair geneeskundige, is sinds 2009 werkzaam bij Instituut Verbeeten. Naast haar medewerking voor OPTIMIZE was zij co-promotor van de studie ‘Heart Inside Out’. Deze studie heeft de invloed van emoties op het hart bestudeerd en was ook een samenwerking met Tilburg University en het Elisabeth TweeSteden Ziekenhuis. De promotie over ‘Heart Inside Out’ heeft 21 december 2022 plaatsgevonden.

Meer weten?
Meer informatie over OPTIMIZE leest u hier.
Ook kunt u contact opnemen met Tom Roovers.

* Nieuwe patiënten kunnen niet meer deelnemen, patiënten die reeds deelnemen worden nog gevolgd tijdens hun follow-up periode.

Leverregistratie
Doelgroep: Patiënten met uitzaaiingen in de lever.
Doel: De kennis over de behandeling vergroten. Onder andere op het gebied van schadelijke effecten van de behandeling en in hoeveel gevallen de tumor terugkomt (lokale controle).
Uitleg: Ieder jaar worden ongeveer 50 patiënten behandeld met stereotactische radiotherapie voor de behandeling van uitzaaiingen in de lever. In ongeveer 90% van deze patiënten treedt lokale controle op, waarbij ernstige bijwerkingen weinig voorkomen. Ondanks dat deze resultaten veelbelovend zijn, is dit een erg kleine groep om duidelijke bevindingen over vast te leggen. Daarom loopt deze studie in meerdere radiotherapiecentra in Nederland om de resultaten van zoveel mogelijk patiënten te kunnen bekijken.
Initiatiefnemer: Erasmus Medisch Centrum Rotterdam.

BOS-score
Doelgroep: Patiënten met uitzaaiingen in het bot van het bovenbeen.
Doel: De kans op een breuk in dit gebied voorspellen, om te bepalen of het gebied bestraald moet worden, of dat er een operatie nodig is.
Uitleg: De behandeling is meestal gebaseerd op de kans op een breuk. Hierbij worden patiënten die een lage kans hebben op een breuk behandeld met radiotherapie, terwijl patiënten met een verhoogde kans op een breuk een operatie krijgen. Daarnaast oordeelt de behandelend arts welke behandeling het meest passend is per patiënt, afhankelijk van bijvoorbeeld de grootte van de uitzaaiing. Echter het is aangetoond dat op deze manier 42% van de patiënten over behandeld wordt, dat wil zeggen, de patiënt krijgt een onnodige operatie. Wat echter een groter probleem is, is dat 14% van de patiënten niet de operatie krijgt, en later alsnog een breuk in het bot krijgt. Om de kans op een breuk beter te voorspellen, is de zogenaamde BOS-score ontwikkeld (Bone Strength Score), dat de sterkte van het bot berekent met behulp van de CT-scan.
Initiatiefnemer: Radboud Universitair Medisch Centrum Nijmegen.

Orchestra
Doelgroep: Patiënten met dikke darmkanker met uitzaaiingen in meerdere organen.
Doel: De verschillen bepalen in levensverlenging tussen een behandeling die bestaat uit een combinatie van chemotherapie met een operatie in vergelijking met alleen chemotherapie.
Uitleg: Bij uitgezaaide darmkanker bestaat er helaas geen behandeling meer die leidt tot genezing. De behandeling is gericht op levensverlenging en bestaat uit chemotherapie. In dit onderzoek wordt bekeken of het beter is om naast deze standaard chemotherapie, ook alle uitzaaiingen los te verwijderen middels een operatie.
Initiatiefnemer: Radboud Universitair Medisch Centrum Nijmegen en Erasmus Medisch Centrum Rotterdam.

Tesar
Doelgroep: Patiënten met een vroeg stadium endeldarmkanker die een operatie hebben gehad.
Doel: De optimale nabehandeling voor patiënten vinden, waarbij een operatie vergeleken wordt met chemoradiotherapie.
Uitleg: Hierbij wordt, onder andere, gekeken naar veiligheid en darmfunctie. De standaard geadviseerde behandeling na een lokale operatie bestaat uit een aanvullende operatie waarbij de gehele endeldarm wordt verwijderd. Doordat er de afgelopen jaren vorderingen zijn gemaakt in de opsporing, beeldvorming, behandeling en monitoring van endeldarmkanker, is de vraag of een zogenaamde ‘endeldarm sparende’ behandeling de kanker afdoende kan behandelen, waardoor er een beter behoud van de darmfunctie over blijft.
Initiatiefnemer: Amsterdam Universitair Medisch Centrum.

Pelvex II
Doelgroep: Patiënten met lokaal teruggekeerde endeldarmkanker.
Doel: Het effect van een nieuwe behandeling onderzoeken.
Uitleg: Hierbij worden twee behandelingen met elkaar vergeleken voor de start van de operatie: inductie chemotherapie gevolgd door chemoradiotherapie in vergelijking met alleen chemoradiotherapie. De standaard behandeling bestaat uit een bestraling in combinatie met chemotherapie tabletten. Ondanks deze behandeling is er een kans dat de ziekte weer terugkeert. Er wordt gekeken of het toevoegen van chemotherapie via het infuus ervoor kan zorgen dat bij meer patiënten de tumor in zijn geheel verwijderd kan worden en dat daardoor de kans op genezing en langdurige overleving toe neemt.
Initiatiefnemer: Catharina ziekenhuis Eindhoven.

RAINBO-MMRd
Doelgroep: Patiënten met baarmoederkanker.
Doel: De werkzaamheid en veiligheid van het nieuwe middel durvalumab (immuuntherapie) bekijken als aanvullende behandeling.
Uitleg: Hierbij worden 2 groepen met elkaar vergeleken: een groep die radiotherapie krijgt in vergelijking met een groep die radiotherapie krijgt in combinatie met immuuntherapie. Dit wordt gedaan aan de hand van moleculaire kenmerken: sommige patiënten hebben een tumor mismatch repair-deficiëntie (MMRd); dat wil zeggen dat in de tumor 1 of meer van de mismatch repair eiwitten niet meer werken. Deze eiwitten herstellen normaal gesproken fouten in ons genetisch materiaal (DNA). Doordat de eiwitten niet meer werken, heeft chemotherapie geen toegevoegde waarde, maar immuuntherapie mogelijk wel. In dit onderzoek wordt gekeken of door het toevoegen van immuuntherapie de kans dat de ziekte terug kan komen verder vermindert.
Initiatiefnemer: Leids Universitair Medisch Centrum.

VITAL
Doelgroep: Patiënten met hoofd-halskanker.
Doel: Het effect van de (chemo)radiotherapie behandeling bepalen op functionele capaciteit, vermoeidheid en kwaliteit van leven.
Uitleg: Patiënten worden zowel voor als 3 maal na de behandeling gezien door een gespecialiseerd oncologie fysiotherapeut. Hierbij worden spiersterkte, kwaliteit van leven, lichaamscompositie, voedselstatus, fysieke activiteit, verdraagbaarheid van de behandeling en gezondheidskosten bepaald en bekeken over de tijd.
Initiatiefnemer: Verbeeten Instituut in samenwerking met Medifit Fysiotherapie Tilburg.

RISING
Doelgroep: Patiënten met een teruggekomen hersentumor (recidief).
Doel: De behandeling van teruggekeerde hersentumoren verbeteren.
Uitleg: Hierbij wordt een bestralingsschema waarbij 4 keer bestraald wordt vergeleken met het geven van 10 bestralingen. Daarbij kijken we of de overleving na een korte bestraling net zo lang is als na de standaard bestraling van 10 keer. Ook kijken we of de belasting hierdoor lager is voor de patiënt, onder andere omdat er minder ziekenhuisbezoeken nodig zijn.
Initiatiefnemer: Universitair Medisch Centrum Utrecht.

SafeStereo
Doelgroep: Patiënten met uitzaaiingen in de hersenen.
Doel: In deze studie kijken we naar het effect van bestralen van 1 of meer uitzaaiingen in de hersenen met verschillende aantallen bestralingen.
Uitleg: Momenteel worden uitzaaiingen 1 of 3 keer bestraald. In deze studie vergelijken we deze standaard behandeling met 5 keer bestralen, om te kijken of dit het aantal bijwerkingen kan verminderen.
Initiatiefnemer: Haaglanden Medisch Centrum.

ERROR
Doelgroep: Patiënten met een hersentumor (glioblastoom).
Doel: Het effect van stress bepalen op de overleving en behandelingsuitkomst.
Uitleg: Bijna de helft van alle patiënten met een hersentumor ervaart veel stress, angst en/of depressie. Stress veroorzaakt allerlei veranderingen in het lichaam. Hierdoor worden processen verstoord die betrokken zijn bij onder andere de celoverleving en het afweersysteem. Hierdoor kan de behandeling minder goed aanslaan. In dit onderzoek kijken we of stress van invloed is op de overleving van patiënten en op de kwaliteit van leven. Dit doen we onder andere met een smartwatch die het gemiddelde aantal stappen, slaappatroon en de hartslag per dag meet.
Initiatiefnemer: Maastro Maastricht.

PERYTON
Doelgroep: Patiënten die in het verleden prostaatkanker hebben gehad en hieraan geopereerd zijn, waarna de tumor is teruggekomen.
Doel: De genezingskans van lokale bestralingen na een eerdere verwijdering van de prostaat te verhogen.
Uitleg: Er wordt onderzocht of dit kan worden bereikt door de bestralingsdosis per dag te verhogen, zodat in totaal minder bestralingen hoeven te worden gegeven.
Initiatiefnemer: Universitair Medisch Centrum Groningen.

Recover
Doelgroep: Patiënten met een vergevorderde vorm van prostaatkanker.
Doel: Inzicht krijgen in de kwaliteit van leven. Hierbij worden patiënten die radiotherapie ondergaan vergeleken met patiënten die een operatie krijgen.
Uitleg: Twee soorten behandelingen worden met elkaar vergeleken. Er wordt hierbij gekeken naar kwaliteit van leven, de kosten van beide behandelingen en hoeveel mannen kankervrij blijven gedurende vijf jaar na hun behandeling.
Door dit te onderzoeken, kan de meest optimale behandeling voor deze patiëntengroep bepaald worden.
Initiatiefnemer: Het Integraal Kankercentrum Nederland, Universitair Medisch Centrum Groningen en het Antoni van Leeuwenhoekziekenhuis Amsterdam.

Merkelceltumoren
Doelgroep: Patiënten met een merkelceltumor (een zeldzame tumor van de huid).
Doel: Inzicht krijgen in de factoren die van invloed zijn op het succes van de behandeling en de kwaliteit van leven, zodat toekomstige patiënten een behandeling op maat kunnen krijgen.
Uitleg: Merkelceltumoren zijn zeldzame tumoren van de huid. Dit type tumor komt in Nederland ongeveer 180 keer per jaar voor. Welke behandeling gegeven wordt, hangt af van meerdere factoren en wordt per patiënt bekeken. De behandeling bestaat vaak uit een operatie gevolgd door bestralingen of bestaat uit alleen bestralingen. Om beter te kunnen voorspellen welke patiënten voordeel hebben van een bepaalde behandeling, welke factoren daarbij een rol spelen en om de behandelmethoden te kunnen verbeteren, is het belangrijk om zoveel mogelijk gegevens te verzamelen.
Initiatiefnemer: Radboud Universiteit Medisch Centrum Nijmegen.

Psychologische factoren en stress hebben impact op levenskwaliteit hartpatiënt

Psychological factors of suspect coronary microvascular dysfunction in patients undergoing SPECT imaging

Anxiety and hemodynamic reactivity during cardiac stress testing: The role of gender and age in myocardial ischemia

A randomized study of the effect of carbonated water prior to myocardial SPECT

Facial Emotion Expression and the Inducibility of Myocardial Ischemia During Cardiac Stress Testing: The Role of Psychological Background Factors

Facial Expressions of Emotions During Pharmacological and Exercise Stress Testing: the Role of Myocardial Ischemia and Cardiac Symptoms

Clinical and psychological characteristics of patients with ischemia and non-obstructive coronary arteries (INOCA) and obstructive coronary artery
disease

Impact of Short-Course Palliative Radiation Therapy on Pancreatic Cancer-Related Pain: Prospective Phase 2 Nonrandomized PAINPANC Trial

Coverage of Lateral Lymph Nodes in Rectal Cancer Patients with Routine Radiation Therapy Practice and Associated Locoregional Recurrence Rates

Mapping the location of local and regional recurrences according to breast cancer surgery and radiation therapy: Results from EORTC 22922/10925

Cosmetic Results and Side Effects of Accelerated Partial-Breast Irradiation Versus Whole-Breast Irradiation for Low-Risk Invasive Carcinoma of the
Breast: The Randomized Phase III IRMA Trial

SAFESTEREO: phase II randomized trial to compare stereotactic radiosurgery with fractionated stereotactic radiosurgery for brain metastases

The Dutch Lung Cancer Audit-Radiotherapy (DLCA-R): Real-World Data on Stage III Non-Small Cell Lung Cancer Patients Treated With Curative
Chemoradiation

Patient- and physician-reported radiation-induced toxicity of short-course radiotherapy with a prolonged interval to surgery for rectal cancer

Identifying patients with malignant spinal cord compression (MSCC) near end of life who can benefit from palliative radiotherapy

The association of internal mammary and medial supraclavicular lymph node radiation technique with clinical outcomes: Results from the EORTC
22922/10925 randomised trial

Adjuvant Hysterectomy for Cervical Cancer Patients Treated with Chemoradiation Therapy: A Systematic Review on the Pathology-Proven Residual
Disease Rate

Short Androgen Suppression and Radiation Dose Escalation in Prostate Cancer: 12-Year Results of EORTC Trial 22991 in Patients With Localized
Intermediate-Risk Disease

Dose coverage and breath-hold analysis of breast cancer patients treated with surface-guided radiotherapy

Geometrical analysis for motion monitoring of rigid bodies with optical surface scanning in radiation oncology

Whole-brain radiation therapy without a thermoplastic mask

Setup and intra-fractional motion measurements using surface scanning in head and neck cancer radiotherapy– A feasibility study

Characterization of the IDENTIFY^TM surface scanning system for radiation therapy setup on a closed-bore linac